Nieuwjaarsbrief

Beste leerlingen

2017 is nu enkel nog herinnering en een fris, nieuw jaar ligt voor ons klaar. De feesten zijn achter de rug. We wensten elkaar het beste toe en maakten goede voornemens. Wat blijft oud en nieuw toch een prachtig overgangsritueel. Voor de oude Kelten was het einde van het jaar al een waar feest. Samhain. Gewassen die niet konden overwinteren werden geoogst en dieren die daardoor onvoldoende te eten hadden werden geslacht. Toen al lag een copieuze maaltijd aan het feest ten grondslag. Maar de essentie van het ritueel was de cyclische tijdsbeleving. Een nieuw jaar dient zich aan. Elke keer opnieuw. Een jaar vol nieuwe kansen en mogelijkheden.

We hebben ons verversingsstation bereikt. Kaap de Goede Hoop. We zijn halfweg de wandeling, om het met de woorden van een Oudenaards dichter te zeggen. We zullen het in het tweede semester nog wel over hem hebben. Nieuwjaar. Een uitgelezen moment om stil te staan bij wat geweest is, om vooruit te blikken op wat komen zal en -vooruit dan maar, Delrue doet mee- om onze nieuwjaarswensen te delen met elkaar.

Het liefst zou ik op maandag mijn les beginnen met één woord in grote krijtletters aan het bord te zetten. Empathie. Eerder schreef ik op deze blog al over mijn voorganger die in een andere tijd hetzelfde deed met het woord verwondering. Ik sprak hem erover aan op de kerstreceptie. In zijn blik zag ik trots en nostalgie. Zijn nalatenschap leeft voort. Uiteraard is verwondering in de wereld waarin wij leven onmisbaar. Dat heeft zelfs ons koningshuis begrepen. Maar als eerste deel van mijn wens voor jullie, beste leerlingen, wil ik het hebben over empathie. Je weet wel, het vermogen en de bereidheid om je te verplaatsen in een ander, om aan te voelen hoe een ander zich voelt, denkt, handelt en om te kunnen meeleven met elkaar. Ik kwam het woord de afgelopen dagen voortdurend tegen. Het tijdschrift Etcetera publiceerde in zijn laatste nummer een schitterend stuk over de empathische blik in het theater (http://e-tcetera.be/), volgens de roman Blade Runner is empathie het enige kenmerk op basis waarvan men humanoïde robots -hoezeer ze ook op ons lijken in de sci-fi wereld van Philip K. Dick- van de mens kan onderscheiden en toen ik willekeurig een rondslingerend boek opensloeg in mijn ouderlijke huis, kwam ik terecht bij een hoofdstuk over empathie in musea. Sign of the times? Elke eeuwwisseling gaat volgens de cultuurgeschiedenis gepaard met angst, onzekerheid en wanhoop. Fin de siècle wordt dat genoemd. 18 jaar geleden uitte zich dat in de massahysterie rond Y2K. Het jaar 2000 hebben we overleefd en ook in 2012 is de wereld niet vergaan, los van wat de Maya’s voorspelden, maar het kan geen toeval zijn dat een verlangen naar meer empathie vandaag de dag zo vaak de kop opsteekt. Leven we in een kille, eenzame wereld? In het eerste semester zagen we hoe de hoffelijkheid uit de middeleeuwen, de mentaliteit waarbij de ander op de eerste plaats komt, heeft moeten wijken voor lifestyle, waarbij vooral het ‘ik’ wordt gecultiveerd. In een wereld die steeds meer op het individu gericht is en steeds meer in zichzelf gekeerd wens ik jullie empathie toe, beste leerlingen, zodat jullie elkaar leren verstaan en kunnen praten met elkaar, zodat jullie niemand in de kou laten staan en zodat jullie doorheen de blik van de ander ook zichzelf beter leren begrijpen.

Het is niet schoon van mij, ik geef het grif toe. Ik heb jullie de voorbije maanden wel eens haperende tl-lampen genoemd. Maar geef toe, het flikkert soms in jullie hoofden. Wat zijn jullie snel afgeleid en wat zijn jullie vaak met verschillende dingen tegelijk bezig. In zijn essay ‘De barbaren’ noemt de Italiaanse schrijver Alessandro Baricco jullie horizontale mensen. Surfend over de oppervlakte zoeken jullie betekenissen die jullie kunnen verbinden met elkaar. Een still uit een film als affiche voor een klasfuif, maar hebben jullie de film ook gezien? Een logo van een band op jullie kledij, maar kennen jullie de muziek nog? Niet de ringtones of de samples, de integrale nummers. Volgens Baricco is diepgang een leugen. En toch is dat net mijn tweede wens voor jullie, beste leerlingen: de tijd vinden en de rust kunnen nemen om tot diepgang te komen. Verdiep je in de leerinhouden, de romans en de verhalen die je in het tweede semester voorgeschoteld krijgt, maar verdiep je ook in datgene wat naast schoolwerk op jullie pad komt. Weiger genoegen te nemen met de periferie en dring door tot de kern, de essentie van de dingen. Bewijs dat jullie geen oppervlakkige, hersenloze zombies zijn en toon aan dat diepgang geen leugen is. Neem in het nieuwe jaar voldoende vaak de tijd om los te komen uit jullie horizontale netwerken en duik de diepte in. Je zal merken dat het in een wereld die steeds verder versnipperd raakt erg waardevol is.

Ten slotte wens ik jullie in 2018 een gezonde portie gretigheid en goesting toe. Gretigheid en goesting om telkens weer op ontdekkingsreis te vertrekken. Want -het werd onlangs nog uit volle borst meegezongen door het Sportpladijs- de wereld ligt aan je voeten. Gretigheid en goesting om te weten waar je mee bezig bent, om te weten waarom je iets doet, waarom je iets bestudeert en om te weten waar je heen wil en wie je wil worden. Gretigheid en goesting om maandag uitgerust en met nieuwe energie te beginnen aan het tweede deel van onze reis.

Dat wens ik jullie toe. Van harte.

Jullie kapoen

Meneer Delrue